Vitamine D-tekort: Afvallen met vitamine D

Er zijn mensen die denken dat het slikken van vitamines je dik maakt. Hoewel dit niet het geval is, blijft het onderzoek naar de relatie tussen deze voedingsstoffen enerzijds en een toegenomen lichaamsgewicht anderzijds onderzoekers bezighouden. Er is zelfs een hypothese die het tegendeel stelt en die het afgelopen decennium aan populariteit heeft gewonnen: Maakt een vitamine D-tekort je dik?

Het is nog niet volledig bekend of obesitas inderdaad de vitamine D-waarden verlaagt of, omgekeerd, dat iemand kan aankomen door een gebrek aan vitamine D. Uit onderzoek blijkt echter dat er hoe dan ook een relatie is tussen de inname van vitamine D, je stofwisseling en je lichaamsgewicht. In dit artikel laten we je zien wat er bekend is over de rol van vitamine D bij het afvallen.

Belangrijk om te weten

• Een vitamine D-tekort komt veel voor bij zwaarlijvige kinderen, tieners en volwassenen. Dit feit leidde tot verschillende onderzoeken om de hypothese dat een tekort aan vitamine D je zwaarder maakt, te bevestigen of weerleggen.
• Hoewel de relatie tussen vitamine D en obesitas nog niet volledig in kaart gebracht is, is het belangrijk om, als je te zwaar bent, op tijd de waarden van deze vitamine in je lichaam te laten onderzoeken.
• Als je erg zwaar bent en tegelijkertijd last hebt van een vitamine D-tekort, is het essentieel om meer voedingsmiddelen met vitamine D te consumeren, jezelf (beschermd) bloot te stellen aan de zon en, indien aangegeven door een arts, vitamine D-supplementen te gebruiken.

Een gebrek aan vitamine D zorgt voor overgewicht: Wat zegt de wetenschap?

Het verband tussen de inname van vitamine D en overgewicht is nog niet volledig opgehelderd. Het lijdt echter geen twijfel hoe belangrijk het is om bij mensen met overgewicht de waarden van deze vitamine te controleren en, in het geval van een tekort, aan te vullen. De volgende tabel geeft de actuele hypothesen over vitamine D als oorzaak of gevolg van overgewicht weer.

Waarom speelt vitamine D een rol in de ontwikkeling van overgewicht?

Tot zover bekend wordt een vitamine D-tekort in verband gebracht met twee mechanismen die gewichtstoename bevorderen en kenmerkend zijn voor het ontstaan van overgewicht:

• Insulineresistentie: Dit is een toestand waarbij het lichaam niet goed reageert op insuline. Deze aandoening treedt op als insuline niet goed kan binden aan cellen om glucose binnen te laten. Als gevolg hiervan hoopt zich glucose op in het bloed en maakt de alvleesklier meer insuline aan, maar op de lange termijn beschadigt deze vicieuze cirkel de bètacellen van de alvleesklier en ontstaat er diabetes (1). Onderzoek toont aan dat een vitamine D-tekort verband houdt met insulineresistentie. Wat veel mensen echter nog niet weten over deze aandoening is dat door een teveel aan insuline de vorming van vetten en de omzetting van glucose in vet voor opslag worden gestimuleerd (1, 2).
• Verhoogd risico op chronische ontstekingen: Het is nog niet volledig bekend of overgewicht ontstekingen veroorzaakt of dat juist de pro-inflammatoire toestand de zwaarlijvigheid bevordert. Een vitamine D-tekort veroorzaakt echter een toename van chronische ontstekingen en verhoogt de kans op zwaarlijvigheid (2).

Kan een vitamine D-tekort ook een gevolg van obesitas zijn?

We hebben al het een en andere gezegd over een vitamine D-tekort als oorzaak van obesitas. Er zijn echter ook onderzoeken die het gebrek aan vitamine D eerder als gevolg van de aandoening zien. Hieronder vertellen je meer over de mechanismen waarmee obesitas een tekort aan vitamine D kan veroorzaken.

De verdunning van vitamine D

Deze theorie gaat ervan uit dat zwaarlijvige personen dezelfde hoeveelheid vitamine D uit zonlicht en voeding halen als mensen met een normaal gewicht, maar dat de vitamine bij obese personen in het lichaam wordt verdund. Vanwege het grotere lichaamsvolume is de concentratie van vitamine D lager bij zwaarlijvige mensen dan bij mensen met een normaal gewicht (3).

Vetweefsel slokt vitamine D op

Sommige experts stellen dat, omdat vitamine D in vet oplosbaar is, veel van deze vitamine opgesloten wordt in het vetweefsel van zwaarlijvige personen, waardoor slechts een klein deel van de actieve stoffen in het bloed terechtkomt. Bij het onderzoeken van het vitamine D-gehalte in het bloed van obese personen zijn de waarden lager dan bij mensen met normaal gewicht (3, 4).

Zwaarlijvige mensen worden minder blootgesteld aan de zon

Sommige onderzoekers beweren dat obese personen minder vaak buiten komen. Als ze wel buiten komen, dragen ze in veel gevallen kleding die het grootste deel van hun lichaam bedekt, waardoor hun blootstelling aan de zon nog steeds minder dan gemiddeld is. Hierdoor maakt het lichaam van een zwaarlijvig persoon minder vitamine D aan door de huid aan zonlicht bloot te stellen dan een persoon met een gezond gewicht (3, 4).

Andere onderzoekers stellen echter dat er juist weinig verschil zit tussen de blootstelling aan de zon en de aanmaak van vitamine D uit zonlicht bij enerzijds zware mensen en anderzijds mensen met een gezond gewicht. Volgens hen vindt de grootste daling in de vitamine D-waarden die via de huid wordt aangemaakt plaats tijdens de wintermaanden, of je nu te zwaar bent of niet (3).

Het dieet van zware mensen is vaak armer aan vitamine D

Vitamine D zit van nature niet in heel veel verschillende producten. Het grootste deel van de bevolking is daarom afhankelijk van zonlicht om aan hun vitamine D-behoeften te voldoen. Er is een grote kans dat obese personen onvoldoende vitamine D uit hun voeding halen. Wel eten en drinken zware mensen sappen, ontbijtgranen en melk die is verrijkt met vitamine D (3).

Obesitas veroorzaakt problemen bij de activering van vitamine D

Zonlicht stimuleert de vorming van vitamine D in de huid. De vitamine D die hieruit ontstaat is echter een inactieve vorm. De activering van vitamine D vindt plaats in de lever en de nieren. Obesitas kan schade aan de lever- en nieractiviteit veroorzaken en de synthese van deze vitamine in gevaar brengen (4, 5, 6).

Moet je bij overgewicht een vitamine D-supplement gebruiken?

Je bent het niet verplicht, maar als je te zwaar bent is het wel belangrijk om je vitamine D-waarden te laten controleren. Bij het detecteren van lage waarden in het bloed, wordt aanbevolen om deze aan te vullen met een initiële dosis van 6000 tot 9000 IU per dag. In de onderhoudsfase wordt dagelijks 3000 tot 6000 IU aanbevolen (2).

Vitamine D-supplement zijn in verschillende vormen verkrijgbaar. Je kunt kiezen uit tabletten, softgel, sprays of druppels. In supplementen en verrijkte voedingsmiddelen wordt zowel vitamine D2 als vitamine D3 gebruikt. Beide vormen zijn actief, dus doen hun werk in ons lichaam. De meeste supplementen bevatten echter vitamine D3, omdat het een betere opname heeft dan vitamine D2. Levertraan-supplementen zijn een goede bron van vitamine D.

Liposomale vitamine D is de beste optie om je vitamine D aan te vullen. De liposomale supplementen zijn verkrijgbaar in druppels en capsules. Ze hebben een zeer hoge biologische beschikbaarheid. De vitamine D wordt beschermd in kleine, holle vetbolletjes, liposomen genaamd, die de vitamine beschermen tegen spijsverteringssappen en ervoor zorgen dat deze gemakkelijk wordt opgenomen (7).

Wat is de rol van voeding en zonlicht?

Om voldoende vitamine C uit zonlicht te halen, wordt het aangeraden om je huid zo’n 15 tot 20 minuten per dag, drie keer per week, tussen 10:00 en 16:00 uur aan zonlicht bloot te stellen (8, 9). Dat geldt zowel voor zware mensen als voor mensen met een normaal gewicht. Hoewel zonnebrandcrème de opname van vitamine D verslechtert, is het af te raden om zonder enige bescherming in de zon te gaan zitten.

In geen geval mag zonnebrandcrème volledig worden afgeschaft als je langdurig in de zon zit om de synthese van vitamine D in de huid te verhogen. Qua voeding zijn niet alleen vette vis zoals haring, sardines en zalm, maar ook kabeljauwlever, shiitake-paddenstoel en melk die verrijkt is met vitamine D goede bronnen van vitamine D (8).

Om voldoende vitamine D binnen te krijgen (tussen de 400 en 600 IU per dag), is niet alleen belangrijk bij obesitas, het is ook essentieel voor de gezondheid en immuniteit van je botten. Als je te weinig vitamine D in je lichaam hebt, kan een supplement je helpen je waarden aan te vullen (8).

Onze conclusie

Hoewel onderzoekers talloze associaties hebben gevonden tussen vitamine D en obesitas, is het nog onduidelijk of een tekort aan vitamine D daadwerkelijk zorgt voor een gewichtstoename, of dat een vitamine D-tekort juist wordt veroorzaakt door overgewicht. Wat we wel weten, is dat het, als je te zwaar bent, essentieel is om het vitamine D-gehalte in je bloed te laten controleren.

Omdat een tekort aan vitamine D verband houdt met insulineresistentie en een verhoogd risico op ontstekingen, is het aanvullen van deze vitamine de sleutel tot het verbeteren van de metabolische gezondheid bij obesitas. Liposomale vitamine D-supplementen worden sterk aanbevolen gezien hun verbeterde opname, maar er zijn verschillende producten om een tekort aan te vullen.

En jij, kende jij het sterke verband tussen een vitamine D-tekort en overgewicht al? Laat hieronder een reactie achter en vergeet niet dit artikel te delen op social media.

(Bron van de header afbeelding: Rostislavsedlacek: 28937800/ 123rf.com)